آشنایی با مفهوم بدهکار و بستانکار در مدیریت مالی
مفهوم بدهکار و بستانکار، سنگِ بنای دنیای حسابداری و مدیریت مالی را تشکیل می‌دهد و تفاوت آن‌ها در ماهیت هر کدام است که دقیقاً در مقابل همدیگر قرار دارند. به‌طور خلاصه، مفهوم بدهکار یعنی شخصی که باید پولی را به یک حساب واریز کند و مفهوم بستانکار، شخصی است که باید مبلغی به حسابش واریز شود.
نکته جالب اینجاست که یک واحد تجاری می‌تواند همزمان هم بدهکار و هم بستانکار باشد. به‌عنوان مثال، ممکن است یک شرکت، برای تولید محصولات جدید، پول قرض کند (بدهکار شود) و در عین حال، کالاهای خو را به‌صورت اعتباری به مشتریان بفروشد (طلبکار یا بستانکار شود). در ادامه با این مفاهیم اساسی بیشتر آشنا می‌شوید.
مفهوم بدهکار چیست؟
بدهکار (در اصطلاح انگلیسی: Debtor)، شخصیت حقوقی یا حقیقی است که طبق توافق، باید در زمان مقرر پول معینی را به شخص حقوقی یا حقیقی دیگری بازپرداخت کند. مفهوم بدهکار و بستانکار، اصطلاحاتی‌اند که در رویدادهای مالی با آن‌ها مواجه می‌شوید و هر دو مفهوم به‌صورت همزمان در 2 حساب ثبت می‌شوند. بدهکار، دقیقاً تعریف مقابل بستانکار است و شامل معامله‌ای می‌شوند که بین دو شخص حقیقی یا حقوقی شکل می‌گیرد.
بسته به نوع تعهد، بدهی می‌تواند عناوین مختلفی به خود بگیرد. به‌عنوان مثال، اگر شخصی حقیقی یا حقوقی از یک مؤسسه مالی مثل بانک ولم بگیرد، با عنوان «وام‌گیرنده» و در بخش بدهکار شناسایی می‌شود. در دنیای مدیریت مالی و در یک صورت مالی حسابداریشده، حساب‌های از 3 بخش مختلف برخوردارند که عبارت‌اند از:
- حساب بدهکار (سمت راست حساب)
- حساب بستانکار (سمت چپ حساب)
- عنوان حساب
مفهوم بستانکار چیست؟
برخلاف تعریف بدهکار، بستانکار شخصی حقوقی یا حقیقی است که در ازای دریافت پول در آینده (با یا بدون بهره اضافی)، پول یا وجهی را به طرف مقابل (بدهکار) می‌دهد. به‌عبارت ساده‌تر، بستانکار به شخص حقیقی یا حقوقی دیگر وام می‌دهد.
در یک سیستم حسابداری در مدیریت مالی، مفهوم بدهکار و بستانکار را می‌توان به 2 بخش تجاری و غیر تجاری تقسیم کرد. بستانکاران غیر تجارب معمولاً شامل بانک‌ها و مؤسسات مالی می‌شوند و در این حالت، هیچ معامله تجاری خاصی انجام نمی‌شود. نوع وجه دریافتی در حساب بستانکار غیر تجاری، در قالب وام یا قرض ثبت می‌شود.
بررسی مفهوم بدهکار و بستانکار در مدیریت مالی
به‌طور کلی، حساب بدهی باعث افزایش حساب‌های دارایی و هزینه در صورت مالی می‌شود. حساب‌های دارایی در ترازنامه و حساب‌های هزینه هم در صورت سود و زیان ثبت می‌شوند. حساب بستانکار در نهایت باعث افزایش درآمد حقوق صاحبان سهام می‌شود. با این حال، هر کدام از دو مفهوم بدهکار و بستانکار در حسابداری، تعاریف خاص خودشان را دارند.
انواع حساب‌های بدهکار در حسابداری
- بدهکار تجاری: بدهکاران تجاری، در واقع همان مشتریان واحد تجاری محسوب می‌شوند و در قالب اشخاص حقوقی یا حقیقی هستند. حساب بدهکاران تجاری در صورت‌های مالی دقیقاً در مقابل حساب فروش یا درآمد قرار می‌گیرد.
- بدهکار غیر تجاری: بدهکاران غیر تجاری اشخاص حقوقی یا حقیقی هستند که معاملات تجاری با آن‌ها انجام نمی‌شود. حساب‌های غیر تجاری و خارج از معاملات تجاری، در قالب وام یا قرض شناسایی می‌شوند.
انواع حساب‌های بستانکار در حسابداری
- بستانکار تجاری: بستانکاران تجاری، اشخاص حقوقی یا حقیقی هستند که در قبال فروش محصولات یا خدماتشان هیچ پولی از طرف مقابل دریافت نمی‌کنند. بدهکاران، در قالب یک توافقنامه، به بستانکاران متعهد می‌شوند که در زمان مقرر، پول مورد نظر را پرداخت کنند.
- بستانکار غیر تجاری: بستانکاران غیر تجاری که معمولاً شامل بانک‌ها و مؤسسات مالی می‌شوند، معامله تجاری با شخص بدهکار انجام نمی‌دهند. در عوض، بستانکاران غیر تجاری با اعطای وام یا قرض، اشخاص حقوقی یا حقیقی را بدهکار می‌کنند و بدهکاران تا زمان بازپرداخت کامل وام، به‌عنوان شخص بدهکار شناسایی می‌شوند.
اهمیت مفهوم بدهکار و بستانکار
درک مفهوم بدهکار و بستانکار، برای انجام امور مالی از جمله محاسبات مالیاتی واحدهای تجاری اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین، در دنیای مدیریت مالی و حسابرسی، این دو مفهوم نقشی اساسی در تعیین وضعیت مالی یک شرکت یا واحد تجاری دارند. بدهکاران نشان‌دهنده بدهی‌ها و تعهدات مالی شرکت‌اند و بستانکاران نشان‌دهنده دارایی‌ها و منابع مالی موجود هستند.
در حسابرسی، بررسی دقیق و تطابق این دو حساب مالی با سوابق حسابداری، به حسابداران و صاحبان مشاغل کمک می‌کنند تا در مورد تهیه و تنظیم اظهارنامه مالیاتی مطمئن شوند. همچنین، در مدیریت مالی با استفاده از اطلاعات مفهوم بدهکار و بستانکار، می‌توان معقولانه‌ترین تصمیمات را در خصوص مدیریت بدهی‌ها و بهره‌وری از منابع مالی گرفت.
تفاوت حساب‌های بدهکار و بستانکار چه اهمیتی دارد؟
حساب بدهکار، نشان‌دهنده تعهدات و بدهی‌هایی است که شرکت به سایر افراد یا سازمان‌ها دارد. در حالی که حساب بستانکار نشان‌دهنده دارایی‌های و منابع مالی است که شرکت از سایر افراد یا سازمان‌ها می‌گیرد یا باید از آن‌ها دریافت کند.
مقایسه دو مفهوم بدهکار و بستانکار اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چونکه:
- به تعیین وضعیت مالی کمک می‌کند: با مقایسه بدهی‌ها و دارایی‌های یک شرکت می‌توان به وضعیت مالی آن پی برد. همچنین، می‌توان ارزیابی کرد که آیا شرکت توانایی پرداخت به‌موقع بدهی‌ها یا نقد کردن دارایی‌های وصول‌نشده خود را دارد یا نه.
- اطلاعات مدیریتی را ارائه می‌دهد: مقایسه حساب‌های بدهکار و بستانکار به مدیران کمک می‌کند تا در مورد تصمیمات مدیریتی در خصوص مدیریت بدهی‌ها و بهره‌وری از منابع مالی دچار چالش نشوند.
- باعث ارزیابی عملکرد واحد تجاری می‌شود: مقایسه تغییرات حساب‌های بستانکار و بدهکار در دوره‌های مالی مختلف، به ارزیابی عملکرد و مدیریت مالی شرکت یا واحد تجاری کمک می‌کند.
برای تشخیص حساب‌های بدهکار و بستانکار کافی است فرمول اصلی حسابداری یعنی «دارایی = سرمایه + بدهی» استفاده کنید.
تشخیص بدهکار و بستانکار در حسابداری
تشخیص حساب‌های بستانکار و بدهکار در صورت‌های مالی، ساده است. سمت راست صورت‌های مالی شامل حساب‌های بدهکار، دارایی‌ها، هزینه‌ها و برداشت است. در عوض، ستون سمت چپ صورت‌های مالی شامل حساب‌های بستانکار، بدهی‌ها، درآمد و سرمایه می‌شود. فراموش نکنید که تشخیص و مدیریت دو مفهوم بدهکار و بستانکار در صورت‌های مالی در پروسه حسابرسی و ارسال اظهارنامه مالیاتی نقش مهمی دارد.
شما می‌توانید برای دریافت مشاوره در زمینه‌های خدمات مدیریتی، خدمات اطمینان‌بخش، حسابرسی مالیاتی، حسابرسی صورت‌های مالی و خدمات مالی حسابداری با ما تماس بگیرید. مؤسسه فرزین ارقام، از طریق پل‌های ارتباطی 05135094311 و 05135093720 حاضر به ارائه خدمات مالی، طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های مالی است.
بدون دیگاه